จุดมุ่งหมายของการเรียนรู้
พฤติกรรมการเรียนรู้ตามจุดมุ่งหมายของนักการศึกษาซึ่งกำหนดโดย
บลูม และคณะ (Bloom and Others ) มุ่งพัฒนาผู้เรียนใน 3 ด้าน ดังนี้
ด้านพุทธิพิสัย (Cognitive Domain) คือ
ผลของการเรียนรู้ที่เป็นความสามารถทางสมอง ครอบคลุมพฤติกรรมประเภท ความจำ
ความเข้าใจ การนำไปใช้ การวิเคราะห์ การสังเคราะห์และประเมินผล
ด้านเจตพิสัย (Affective Domain ) คือ
ผลของการเรียนรู้ที่เปลี่ยนแปลงด้านความรู้สึก ครอบคลุมพฤติกรรมประเภท ความรู้สึก
ความสนใจ ทัศนคติ การประเมินค่าและค่านิยม
ด้านทักษะพิสัย (Psychomotor Domain) คือ
ผลของการเรียนรู้ที่เป็นความสามารถด้านการปฏิบัติ ครอบคลุมพฤติกรรมประเภท
การเคลื่อนไหว การกระทำ การปฏิบัติงาน การมีทักษะและความชำนาญ
การกำหนดจุดประสงค์การเรียนรู้
การกำหนดจุดประสงค์การเรียนรู้ (Objectives)
เป็นการกำหนดสิ่งที่ต้องการให้ผู้เรียนมีหรือบรรลุซึ่งมีทั้งด้านความรู้
ทักษะและเจตคติ จุดประสงค์การเรียนรู้จะได้มาจากระดับของหลักสูตร
คือตั้งแต่จุดหมายของหลักสูตร จุดประสงค์ของสาขาวิชา
มาตรฐานวิชาชีพสาขาวิชาและสาขางานจนถึงระดับรายวิชา คือ จุดประสงค์รายวิชา
มาตรฐานรายวิชาและคำอธิบายรายวิชา ที่ต้องการจัดการเรียนรู้เพื่อมุ่งไปสู่ผลสัมฤทธิ์ตามจุดประสงค์ระดับหลักสูตร
ทั้งนี้
การเขียนจุดประสงค์การเรียนรู้ที่สมบูรณ์นั้นจะต้องเขียนให้ครอบคลุมพฤติกรรมทั้ง 3
ด้านดังกล่าว
การจำแนกจุดประสงค์การเรียนรู้
ด้านพุทธิพิสัย (Cognitive Domain)
คือ จุดประสงค์การเรียนรู้ที่เน้นความสามารถทางสมอง
หรือความรอบรู้ในเนื้อหาวิชาหลักการหรือทฤษฎีพฤติกรรมการเรียนรู้ด้านนี้สามารถวัดได้จากการให้ผู้เรียนแจกแจงความรู้
เขียนรายการสิ่งที่รู้ยกตัวอย่าง ประยุกต์กฎต่าง ๆ ที่เรียนไป
หรือวิเคราะห์สถานการณ์ เป็นต้น พฤติกรรมตามระดับการเรียนรู้ด้านพุทธิพิสัยแบ่งไว้
6 ขั้น ซึ่งการเรียนรู้ในระดับที่สูงขึ้นไป
ต้องอาศัยระดับการเรียนรู้ที่ต่ำกว่าเสมอ
ระดับพฤติกรรม
|
ตัวอย่างคำกริยาที่ใช้
|
1. ความรู้ความจำ
ความสามารถในการจดจำสิ่งที่เรียนมาแล้ว อาจเป็นข้อมูลง่าย ๆ จนถึงทฤษฎี
|
บอกคุณสมบัติ จับคู่
เขียนลำดับ อธิบาย บรรยาย ขีดเส้นใต้ จำแนก ระบุ
|
2. ความเข้าใจ
ความสามารถในการจับใจความการแปลความหมาย การสรุป หรือขยายความ
|
แปลความหมาย อธิบาย
ขยายความ สรุปความยกตัวอย่าง บอกความแตกต่าง เรียบเรียง เปลี่ยน
|
3. การนำไปใช้
ความสามารถในการนำสิ่งที่ได้เรียนรู้ไปใช้ในสถานการณ์ใหม่
|
แก้ปัญหา สาธิต
ทำนายเชื่อมโยงความสัมพันธ์ เปลี่ยนแปลง คำนวณ ปรับปรุง ผลิต ซ่อม
|
4. การวิเคราะห์
ความสามารถในการแยกสิ่งต่าง ๆ ออกเป็นส่วนย่อยเหล่านั้นได้
|
เขียนโครงร่าง
แยกแยะ จัดประเภท จำแนกให้เห็นความแตกต่าง บอกเหตุผล ทดลอง
|
5. การสังเคราะห์
ความสามารถในการรวบรวมส่วนย่อยๆ เพื่อสร้างรูปแบบหรือโครงสร้างใหม่
|
รวบรวม ออกแบบ
จัดระเบียบ สร้าง ประดิษฐ์ วางหลักการ
|
6. การประเมิน
ความสามารถในการวินิจฉัยคุณค่าของสิ่งต่าง ๆ โดยมีหลักเกณฑ์ที่แน่นอน
|
วัดผล เปรียบเทียบ
ตีค่า ลงความคิดเห็น วิจารณ์
|
ด้านจิตพิสัย (Affective Domain)
คือ
จุดประสงค์การเรียนรู้ที่เน้นหนักในด้านความสนใจ เจตคติ ค่านิยม
อารมณ์และความประทับใจซึ่งวัดได้โดยการสังเกต
แต่บางเรื่องก็ไม่สามารถสังเกตได้โดยตรง
การระบุพฤติกรรมที่คาดหวังให้ผู้เรียนแสดงออกนั้น
ต้องอาศัยการรวบรวมพฤติกรรมที่ชี้ถึงความรู้สึก
เจตคติและค่านิยมของตนเองและผู้อื่น แล้วนำมาใช้ในการกำหนดเป็นพฤติกรรมที่คาดหวัง
พฤติกรรมตามระดับการเรียนรู้ด้านจิตพิสัยแบ่งไว้ 5 ขั้น
ระดับพฤติกรรม
|
ตัวอย่างคำกริยาที่ใช้
|
1. การรับรู้
การยอมรับความคิด กระบวนการ หรือสิ่งเร้าต่าง ๆ
|
เลือก ชี้ ติดตาม
ยอมรับ
|
2. การตอบสนอง
ความเต็มใจที่จะตอบสนองต่อสิ่งที่รับรู้
|
อภิปราย เลือก
เขียนชื่อกำกับ
|
3. การเห็นคุณค่า
ความรู้สึกนิยมพอใจในสิ่งใดสิ่งหนึ่งจนเกิดการปฏิบัติตามสิ่งที่นิยม
|
อภิปราย ริเริ่ม
เลือก แสวงหา ประพฤติตาม นำมาใช้
|
4.
การจัดระบบค่านิยม การนำเอาคุณค่าต่าง ๆ
ที่เกิดจากการเรียนรู้มาผสมผสานและจัดระบบเข้าด้วยกันเพื่อเสริมสร้างระบบคุณค่าขึ้นภายในตนเอง
|
จำแนก จัดลำดับ
จัดระเบียบ ผสมผสาน
|
5.
การกำหนดคุณลักษณะ การนำค่านิยมที่จัดระบบแล้วมาปฏิบัติจนเป็นนิสัยเฉพาะตน
|
สนับสนุน ต่อต้าน
ใช้เหตุผล แสดงออก ชักชวน
|
ด้านทักษะพิสัย (Psychomotor Domain)
คือจุดประสงค์การเรียนรู้เกี่ยวกับการพัฒนาทักษะทางกาย
เน้นหนักด้านการวางท่าทางให้ถูกต้อง และเหมาะสมกับการปฏิบัติงานแต่ละชนิด สามารถระบุพฤติกรรมที่แสดงออกได้จากการตีความทักษะหรือการปฏิบัติออกมาเป็นพฤติกรรม
ซึ่งสังเกตได้จากความถูกต้องแม่นยำ ความว่องไว คล่องแคล่ว และสม่ำเสมอ
พฤติกรรมตามระดับการเรียนรู้ด้านทักษะพิสัยแบ่งไว้ 5 ขั้น
ระดับพฤติกรรม
|
ตัวอย่างคำกริยาที่ใช้
|
1. การรับรู้
รับรู้ในสิ่งที่จะต้องปฏิบัติ โดยผ่านประสาทสัมผัส
|
สังเกต รู้สึก
สัมผัส ตรวจพบ
|
2. การเตรียมพร้อม
การเตรียมตัวให้พร้อมทางสมอง ทางกายและจิตใจ
|
แสดงท่าทาง
ตั้งท่าเข้าประจำที่
|
ระดับพฤติกรรม
|
ตัวอย่างคำกริยาที่ใช้
|
3.
การปฏิบัติงานโดยอาศัยผู้แนะ/เลียนแบบ การทำตามตัวอย่าง การลองผิดลองถูก
|
เลียนแบบ ทดลอง
ฝึกหัด
|
4.
การปฏิบัติงานได้เอง / คล่อง ปฏิบัติได้เองอย่างถูกต้อง เรียบร้อย มีประสิทธิภาพ
|
สาธิต ผลิต แก้ไข
ทำได้สำเร็จด้วยตนเอง ทำงานได้เร็วขึ้น
|
5.
การปฏิบัติงานด้วยความชำนาญ / ทำงานใหม่ได้
ปฏิบัติงานด้วยความคล่องแคล่วเหมือนอัตโนมัติสามารถทำงานใหม่ได้
|
ทำงานด้วยความกระฉับกระเฉง
จัดระบบ ควบคุมการทำงานแนะแนวทาง
|
ระดับของจุดประสงค์การเรียนรู้
ในการกำหนดจุดประสงค์การเรียนรู้โดยทั่วไปจะแบ่งเป็น
2 ระดับคือ
1. จุดประสงค์ทั่วไป หรือจุดประสงค์ปลายทาง
2. จุดประสงค์เชิงพฤติกรรมหรือจุดประสงค์นำทาง
หรือจุดประสงค์เฉพาะ
จุดประสงค์ทั่วไป
จุดประสงค์ทั่วไปหรือจุดประสงค์ปลายทาง คือ
จุดประสงค์ที่เป็นเป้าหมายสำคัญที่มุ่งหวังให้เกิดขึ้นกับผู้เรียนในการเรียนรู้แต่ละเรื่องหรือแต่ละหน่วยการเรียนรู้
ลักษณะของจุดประสงค์ทั่วไป มีดังนี้
1. ตอบสนองพฤติกรรมสำคัญของจุดหมายหลักสูตร
จุดประสงค์สาขาวิชา มาตรฐานวิชาชีพ สาขาวิชา/สาขางาน จุดประสงค์รายวิชาและมาตรฐานรายวิชา
2. สะท้อนคุณลักษณะที่พึงประสงค์ที่เป็นผลจากการเรียนรู้
โดยครอบคลุมทั้งด้านความรู้ความคิดความสามารถในการปฏิบัติ
เจตคติและกิจนิสัยที่พึงประสงค์
3. การเขียนจุดประสงค์ทั่วไป จะใช้คำกิริยากว้าง ๆ
โดยเขียนเป็นข้อ ๆ แต่น้อยข้อครอบคลุมสิ่งที่ต้องการให้เกิดขึ้นกับผู้เรียนตามคำอธิบายรายวิชา
เช่น เพื่อให้มีความรู้ความเข้าใจ ตระหนัก เห็นคุค่า สามารถ เป็นต้น
ประโยคของจุดประสงค์ทั่วไป
ประธาน + กริยารวม
ๆ + เรื่องที่จัดการเรียนรู้ (หัวข้อใหญ่ที่
1..2..3) + เกณฑ์กว้าง ๆ
เช่น 1 ผู้เรียน + ประดิษฐ์
+
เครื่องแขวนจากเปลือกหอย + ได้
2 ผู้เรียน + หา + ปริมาตรดินถม
+
ได้
3 ผู้เรียน + เขียน
+ สมการการสมดุล +
ได้
จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
หรือจุดประสงค์นำทาง หรือจุดประสงค์เฉพาะ คือ
จุดประสงค์ที่วิเคราะห์ออกมาจากจุดประสงค์ทั่วไป
โดยกำหนดพฤติกรรมสำคัญที่คาดหวังให้เกิดกับผู้เรียนในการเรียนรู้แต่ละหน่วยการเรียนรู้ตามแผนการจัดการเรียนรู้
ลักษณะของจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม มีดังนี้
1. สอดคล้องกับจุดประสงค์ทั่วไปโดยแตกย่อยออกมาจากจุดประสงค์ทั่วไป
และแสดงถึงรายการพฤติกรรมคาดหวังที่จะทำให้การเรียนรู้บรรลุตามที่กำหนดไว้ในจุดประสงค์ทั่วไป
2.
แสดงถึงการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้เรียนหลังจบการเรียนรู้ในเรื่องหรือหน่วยการเรียนรู้นั้น
ๆ
3. การเขียนจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
ผู้สอนควรพิจารณาโดยคำนึงถึงสิ่งต่อไปนี้
3.1 ควรเขียนให้ครอบคลุมทั้งด้านพุทธิพิสัย
ทักษะพิสัยและจิตพิสัย
แต่การเขียนจุดประสงค์เชิงพฤติกรรมด้านจิตพิสัยนั้นอาจทำได้ยากเพราะผู้สอนไม่สามารถสังเกตได้โดยตรง
ในกรณีนี้ถ้าไม่สามารถเขียนเป็นจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
อาจเขียนเป็นจุดประสงค์เฉพาะ เช่น ใช้คำว่า บอกคุณค่า
บอกประโยชน์เพื่อสะท้อนให้เห็นพฤติกรรมของผู้เรียนว่ามีความตระหนักหรือเห็นถึงคุณค่าของสิ่งนั้น
ๆ
3.2 จุดประสงค์เชิงพฤติกรรมต้องมีลักษณะชัดเจน
รัดกุม ไม่คลุมเครือ เพื่อให้สามารถเข้าใจได้ตรงกัน และสามารถสังเกตได้หรือวัดได้
3.3 จุดประสงค์เชิงพฤติกรรมที่สมบูรณ์จะประกอบด้วย 3
องค์ประกอบ คือ พฤติกรรมที่คาดหวัง สถานการณ์/เงื่อนไข และเกณฑ์ อธิบายได้ดังนี้
พฤติกรรมที่คาดหวัง โดยแต่ละข้อจะต้องระบุพฤติกรรมที่คาดหวังเพียง 1
พฤติกรรมและควรพิจารณาเลือกคำกริยาที่แสดงพฤติกรรมที่คาดหวังให้ถูกต้องตามระดับขั้นของพฤติกรรมการเรียนรู้ที่เกิดขึ้นกับผู้เรียน
สังเกตได้ เช่น อ่าน เล่าเรื่อง อธิบาย บอก ชี้ หยิบ เลือก ตอบ สรุป ทำ เขียน ฟัง
ปฏิบัติ จับใจความ ฯลฯ สถานการณ์/เงื่อนไข ที่ทำให้เกิดพฤติกรรม ได้แก่
โอกาสหรือสภาพ ทำให้ผู้เรียนแสดงพฤติกรรมออกมา เช่น เมื่อกำหนดข้อความให้
เมื่อฟังโฆษณาแล้ว หลังจากฟังเพื่อนเล่านิทานแล้ว อ่านในใจจากบทเรียนแล้ว
และเกณฑ์หรือระดับความสามารถที่ผู้เรียนแสดงออกมาขั้นต่ำสุดที่จะยอมรับได้ว่าผู้เรียนเกิดความรู้จริง
นั่นคือ ผ่านหรือไม่ผ่านจุดประสงค์ เช่น ทำไดทุกข้อ อ่านได้ถูกต้อง เขียนคำให้ได้
8 ใน 10 คำ บรรยายภาพได้
บางกรณีอาจจะเว้นการเขียนสถานการณ์/เงื่อนไขไว้ในฐานะที่เข้าใจกัน หาก
พิจารณาว่าจุดประสงค์นั้นสมบูรณ์พอ
หรือไม่ระบุเกณฑ์ของพฤติกรรมโดยนำไปกำหนดไว้ในเกณฑ์การประเมินแทน
นอกจากนี้ควรละเว้นการเขียนส่วนขยายที่ไม่จำเป็นด้วย ตัวอย่างเช่น
-
หลังจากศึกษาเรื่อง
“เศรษฐกิจพอเพียง” แล้ว ผู้เรียนสามารถอธิบายหลักการของเศรษฐกิจพอเพียงได้อย่างถูกต้อง
โดยไม่ต้องเปิดตำรา
-
สามารถติดตั้งเครื่องคอมพิวเตอร์และอุปกรณ์ตามคู่มือได้อย่างคล่องแคล่ว
ในเวลา 5 นาที
-
เพื่อให้ผู้เรียนสามารถยกตัวอย่างเครื่องมือการเกษตรได้อย่างน้อย
10 ชนิด
3.4 การเขียนจุดประสงค์เชิงพฤติกรรมจะเขียนเป็นข้อ ๆ
เรียงตามลำดับพฤติกรรมที่เกิดก่อนจำนวนข้อจะมากหรือน้อยก็ขึ้นอยู่กับจุดประสงค์รายวิชา
มาตรฐานรายวิชาและคำอธิบายรายวิชา
รวมทั้งเวลาที่กำหนดในการจัดการเรียนรู้แต่ละเรื่อง / หน่วยการเรียนรู้
ประโยคของจุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
พฤติกรรม (กริยา) +
เรื่องย่อยที่จะจัดการเรียนรู้ (หัวข้อรองที่ 1..2..3) + เกณฑ์
เช่น 1.1 เลือก +
เปลือกหอยที่จะนำมา+ประดิษฐ์เครื่องแขวน + ได้อย่างเหมาะสม
1.2 ออกแบบ + เครื่องแขวน +
ได้ภายในเวลาที่กำหนด
1.3 บอก + ขั้นตอนการประดิษฐ์เครื่องแขวนด้วยเปลือกหอย
+ ได้ถูกต้อง
1.4 อภิปรายถึง + ประโยชน์ของเปลือกหอย
+ ได้อย่างน้อย 3 ประการ
2.1 คำนวณ + ปริมาตรดินถม + ได้ถูกต้อง
2.2 .........................
2.3 ........................
3.1 บอกขั้นตอน + การเขียนสมการการสมดุล
+ ได้ถูกต้อง
3.2 .........................
3.3 ........................
ตัวอย่างการเขียนจุดประสงค์ทั่วไปและจุดประสงค์การเรียนรู้เชิงพฤติกรรม
จุดประสงค์ทั่วไป
|
จุดประสงค์เชิงพฤติกรรม
|
ด้านพุทธิพิสัย
1.
เพื่อให้มีความรู้เกี่ยวกับฟันและการรักษาความสะอาดของฟัน
|
1.1
บอกความหมายของคำว่า
“ฟัน” ได้
1.2
ระบุปัญหาที่เกิดขึ้นจากการไม่ดูแลรักษาความสะอาดของฟันได้
1.3
อธิบายวิธีการแปรงฟันที่ถูกวิธีได้
|
ด้านทักษะพิสัย
2.
เพื่อให้สามารถแปรงฟันได้ถูกวิธี
|
2.1
สาธิตการแปรงฟันที่ถูกวิธีกับหุ่นจำลองได้
2.2
แปรงฟันของตนเองอย่างถูกต้องได้
|
ด้านจิตพิสัย
3.
เพื่อให้ตระหนักในการความสำคัญของการรักษาความสะอาดของฟัน
|
3.1
แปรงฟันทุกครั้งหลังจากรับประทาน
อาหาร
3.2
บอกคุณค่าความสำคัญของการแปรงฟันที่ถูกวิธีได้
|
เอกสารอ้างอิง
พนิต เข็มทอง.2541 “วัตถุประสงค์ทางการศึกษา : การเขียนและการจำแนก” ในเอกสาร
ประกอบการฝึกอบรมหลักสูตรกลยุทธ์การฝึกอบรมแนวใหม่ แนวคิดสู่การปฏิบัติ.
กรุงเพทฯ :
สำนักส่งเสริมและฝึกอบรม มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์
พิมพันธ์ เดชะคุปต์ และพเยาว์ ยินดีสุข.2548 ทักษะ 5 C
เพื่อการพัฒนาหน่วยการเรียนรู้และ
จัดการเรียนการสอนแบบบูรณาการ. กรุงเทพฯ : จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
วัฒนาพร ระงับทุกข์.2542.แผนการสอนที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง.กรุงเทพฯ
: บริษัท แอล ที เพรส จำกัด.
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น